Những năm trở lại đây, chứng khoán đã dần trở thành món ăn hàng ngày của nhiều người, nhiều gia đình, nhiều tầng lớp. Không mấy ai còn xa lạ gì với các mã cổ phiếu, sàn giao dịch, chơi chứng khoán đã thành một sân chơi đầu tư quốc dân tại đất nước đang phát triển và nhiều tiềm năng này. Thế nhưng, rất ít người đang thật sự chú tâm và nghiêm túc nghiên cứu, mà chỉ chạy theo số đông, dẫn đến những sự đầu tư thất bại. Do đó, yêu cầu được đặt ra cho thế hệ trẻ cần phải biết tạo nên sự khác biệt và bứt phá khỏi đám đông mù quáng
Hiệu ứng bầy đàn Henri Fabre, dùng để chỉ những suy nghĩ hoặc hành vi của con người thường xuyên chịu ảnh hưởng của những người khác. Theo thí nghiệm trên động vật của Henri, những con sâu róm chỉ biết đi theo con phía đằng trước đến khi cả đàn đều chết vì mệt và đói mà không hề nhận thức được rằng chỉ cần một con thay đổi hướng đi sẽ đến được chỗ lá thông có thể nuôi sống chúng.
Hiệu ứng bầy đàn và tâm lý đám đông trong thị trường chứng khoán
Áp dụng vào đời sống, người ta thường chạy theo những cái mà số đông cho là đúng, nhưng bản thân lại không hề suy nghĩ về tính hợp lí và khả quan của sự việc. Các nhà tâm lý học xã hội cho rằng hiện tượng này không giống với hiện tượng tuân theo, phục tùng, vì hành động làm theo của họ không bị áp lực bởi số đông tạo ra, mà họ hành động vì cho rằng không lẽ nhiều người cùng làm như thế mà lại không có căn nguyên gì. Điều này giải thích tại sao càng có đông người hành động giống nhau, hiệu ứng tâm lý của nó càng lớn. Càng thêm một người thì càng thêm một bằng chứng cho thấy có điều gì quan trọng đang xảy ra. Như vậy, đám đông càng nhiều người thì càng dễ gây ảnh hưởng. Hiện tượng này trong tâm lý học xã hội gọi là “Hiệu ứng tâm lý bầy cừu” (Wikipedia: Hiệu ứng bầy đàn).
Hiệu ứng bầy đàn trong chứng khoán
Sàn chứng khoán Việt Nam mấy năm đổ lại đây đã sôi động hơn bao giờ hết. Mỗi phiên giao dịch, mỗi mã khớp lệnh hàng phút đã biến sàn giao dịch đúng nghĩa như một con phố Wall sầm uất. Quay trở lại năm 2006, thị trường chứng khoán có mức tăng trưởng cao nhất khu vực Châu Á - Thái Bình Dương với 145% và vẫn tăng tiếp 46% khi sang đầu năm 2007 – cao nhất trên thế giới (theo báo Nhà Lãnh đạo). Và hiện giờ, ngay đầu năm vừa rồi thị trường lại được một phen tròn mắt khi VN-Index chạm đỉnh lịch sử với hơn 1300 điểm. Với sự nhộn nhịp này, chứng khoán đã mang lại cho các nhà đầu tư những cơ hội vàng "xắt" ra miếng, nhưng đồng thời lại cũng tạo một cơn bão sàn giao dịch thất thủ khi đột ngột lao dốc giảm điểm, khiến cho những nhà đầu tư không vững tay phải lao đao. Một trong số những lý do gây nên câu chuyện dở khóc dở cười này là do hiệu ứng bầy đàn trong chứng khoán.
"Hiệu ứng bầy đàn" vốn dĩ luôn xuất hiện trong tất cả thị trường chứng khoán thế giới, chứ không riêng gì ở quốc gia nào. Trong thị trường chứng khoán, "hiệu ứng bầy đàn" dùng để chỉ trong một nhóm các nhà đầu tư, nhà đầu tư riêng lẻ thường dựa vào hành động của các nhà đầu tư khác để hành động.
Cũng giống như hiệu ứng chuột Lemming, xảy ra khi một nhà đầu tư mua theo những nhà đầu tư khác, tâm lý đám đông này xảy ra khi các nhà đầu tư đi theo phong trào, thiếu kiến thức và thực sự chưa có sự kỳ vọng riêng cho mình. Có thể nói, bản chất của thị trường chính là đám đông, nhưng nghịch lý là khi ta theo đám đông thì thường đám đông không bao giờ chiến thắng. Đã có nhiều lúc, chứng khoán được các nhà đầu tư kỳ cựu nói đùa là “mốt”, là “sân chơi”, phổ biến và phong trào đến mức sàn giao dịch trở thành của người người, của nhà nhà khi hầu hết người dân đều có của sở hữu của riêng mình.
Điều đáng nói ở đây là nhiều người “chơi”, nhưng lại ít người “biết”. Nhiều nhà đầu tư chỉ mải lướt báo, chơi kiểu lướt sóng, xem mã cổ phiếu nào đang hot để thực hiện mua bán nhanh, khớp lệnh chỉ trong vài giây mà ít khi thực sự ngồi xuống nghiêm túc nghiên cứu về mã cổ phiếu mình đang định đầu tư. Cũng có nhiều người gọi chơi chứng khoán là trò chơi may rủi, nhưng thực chất may rủi là do họ chạy theo đám đông, không tìm hiểu kĩ và bị cái mác “nhiều người mua” làm cho mờ mắt. Chỉ đến khi mã cổ phiếu họ vừa lao vào mua theo phong trào có dấu hiệu rớt giá, người ta mới hoảng sợ và thật sự ngồi xuống đọc báo cáo tài chính của doanh nghiệp, xem xét nghiêm túc lịch sử kinh doanh và nghiên cứu thị trường nghiêm túc.
Sự tăng trưởng và hồi phục có khởi sắc của nền kinh tế trong nước đã tạo tiền đề cho vô số sự hưng phấn trong đầu tư, đặc biệt là sàn chứng khoán thay đổi theo từng bước đi của nền kinh tế. “Cơn say tăng trưởng”, hay lợi nhuận tăng vọt đã cùng lúc thu hút các nhà đầu tư mới, với cái mác dễ dàng, nhanh chóng và lợi nhuận cao, nhưng đi kèm với nó là sự mù quáng theo đám đông mà thường nhiều người không thật sự chú tâm trang bị kiến thức cho mình, để đến khi mất tiền, họ vẫn ngơ ngác và không hiểu lí do tại sao. Có thể nói, đó cũng được gọi là một góc khuất của việc đầu tư chứng khoán.
Phải làm gì để không đi vào vết xe đổ
Như Warren Buffet đã từng nói: "By far the best investment you can make is in yourself." (Hãy đầu tư vào bản thân và đầu tư vào bản thân là sự đầu tư tốt nhất). Vì suy cho cùng, con người làm ra tiền bạc, chứ tiền bạc không làm ra con người. Với sự cởi mở của thị trường hiện nay, các bạn trẻ cũng không nằm ngoài ngoại lệ muốn thử sức với sàn giao dịch đầy rẫy cơ hội này. Nhưng điều mà các bạn cần học, chính là phải tự trau dồi kiến thức cho bản thân, tạo một tiền đề thật tốt, vì khi thị trường đi xuống, tâm lý theo bản năng của con người chính là sợ hãi, hoảng loạn và dẫn đến hiện tượng “bán tháo”. Đó là lúc các bạn trẻ cần giữ một cái đầu lạnh, tận dụng những gì mình đã nghiên cứu và đưa ra những quyết định sáng suốt mà không chạy theo đám đông.
Những nhà đầu tư giàu kinh nghiệm trong chứng khoán đều là những người nghiêm túc học hỏi, nghiên cứu, đứng dậy từ chính những sai lầm của mình, và họ là những người bứt phá khỏi đám đông, dám đi theo con đường riêng của mình và thực tế cho thấy họ thành công hơn bất kì nhóm nhà đầu tư bầy đàn nào. Biết lo sợ khi người khác tham lam, biết tham lam khi người khác lo sợ chính là chìa khoá cho sự bứt phá. Không có thứ gì dài lâu và bền vững nếu chỉ dựa trên sự hời hợt, a dua mà không có nền tảng vững vàng.
Giới trẻ cần khác biệt.
Tách biệt khỏi đám đông, dám bứt khỏi giới hạn của chính mình. Chừng nào lòng tham, sự bộc trực và sợ hãi còn tồn tại trong con người thì chừng ấy vẫn còn tồn tại hiệu ứng bầy đàn. Yêu cầu đặt ra cho giới trẻ hãy biết độc lập, tự làm chủ bản thân khi cần. Hãy chỉ đi theo đám đông khi ý kiến của họ phù hợp với mình và nhanh chóng tách khỏi đám đông nếu họ đi ngược lại với những gì mình tin tưởng. Hàng ngày ngồi trước bảng điện tử chờ đợi và hi vọng không phải là điều sẽ tạo nên thành công lâu dài cho một nhà đầu tư có đầu óc.
Phá bỏ giới hạn, hết mình theo đuổi đam mê, tự tạo cho mình một lối đi riêng, không chạy theo vết chân của người khác. Đó là những thông điệp được gửi đến từ cuộc thi I-INVEST! – cuộc thi về tài chính – kinh tế - chứng khoán lớn nhất miền Bắc dành cho các bạn sinh viên trẻ từ khắp cả nước. I-INVEST! là cuộc thi thường niên được tổ chức bởi câu lạc bộ Chứng khoán (SIC), khoa Tài chính – Ngân hàng, Đoàn trường Đại học Ngoại thương kết hợp cùng Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương (VCBS), dưới sự bảo trợ chuyên môn của những tổ chức uy tín như Ủy ban Chứng khoán nhà nước, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội.
I-INVEST! - Cuộc thi tài chính - chứng khoán lớn nhất miền Bắc chính thức quay trở lại
Tiếp nối chặng đường hơn 10 năm, và chứng kiến sự thành công của năm đầu tiên cuộc thi “Nam tiến”, I-INVEST! 2021 năm nay thật sự hứa hẹn và hi vọng về một năm nối tiếp thành công với một sân chơi trí tuệ lành mạnh, cạnh tranh và bổ ích. Những con người bước ra từ cuộc thi đã thực sự là những chiến binh, sẵn sàng để khai phá đỉnh cao của tri thức. Trong năm 2021, I-INVEST! sẽ tiếp cận mạnh mẽ hơn tới các bạn thí sinh tại khu vực phía Nam, là cầu nối sinh viên hai miền, thúc đẩy cạnh tranh, nới rộng cơ hội tiếp xúc giữa sinh viên và nhà tuyển dụng. Đến với I-INVEST!, các bạn thí sinh sẽ được trải nghiệm một đấu trường tư duy thực sự, tiếp xúc với các chuyên gia hàng đầu trong nước về lĩnh vực tài chính, chứng khoán, có cơ hội cọ xát với nhiều người và mở mang tầm mắt của bản thân.
Tiến vào cuộc thi, các bạn thí sinh sẽ phải trải qua 5 vòng thi khắc nghiệt, mỗi vòng đều đánh giá các kĩ năng khác nhau từ lí thuyết đến thực hành, phân tích thị trường và thể hiện khả năng của bản thân. Toàn bộ quá trình cuộc thi dự kiến diễn ra từ ngày 19/03 đến 12/06:
· Vòng 1: I-START! - Thi trắc nghiệm online
· Vòng 2: I-TEST! - Test offline tại hai khu vực Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh
· Vòng 3: I-TRIAL! – Giải case study và test đánh giá chuyên sâu tổ chức ở cả hai miền
· Vòng 4: I-CHALLENGE! – Trải nghiệm đầu tư thực tế
· Vòng chung kết: I-SHINE! – chọn ra ngôi vị quán quân của chiếc cúp vàng danh giá
Vòng thi đầu tiên của I-INVEST! 2021: I-START! sẽ chính thức bắt đầu vào ngày 19/03/2021 đến ngày 12/04/2021. Các thí sinh tham gia sẽ đăng kí và làm bài thi trực tiếp tại website của cuộc thi http://sicftu.vn/i-invest/. Đề thi sẽ bao gồm 20 câu hỏi dưới hình thức trắc nghiệm với mức độ từ dễ đến khó cũng chủ đề liên quan đến các lĩnh vực Kinh tế - Tài chính – Chứng khoán. Sau vòng thi này, ban tổ chức chương trình sẽ lựa chọn ra 500 thí sinh có kết quả xuất sắc nhất để bước vào vòng thi Test Offline tiếp theo.
Các bạn trẻ, còn chờ đợi gì nữa, hãy bước ra khỏi vòng an toàn, chạy khỏi đám đông, cho bản thân cơ hội được bứt phá và thử sức với đấu trường dành riêng cho mình.
--------------------------------------------
Cuộc thi I-INVEST! 2021 - Cuộc thi Tài chính - Chứng khoán lớn nhất miền Bắc dành cho sinh viên
Đăng ký tham gia tại: http://sicftu.vn/i-invest/
Thông tin chi tiết:
Câu lạc bộ Chứng khoán (SIC) - H103, Trường Đại học Ngoại thương
Fanpage: https://www.facebook.com/iinvest.sic
Gmail: [email protected]
Hotline: 098 564 3946 (Ms. Kim Anh)
