LAN VY - Chuyện thú, chuyện người ở Thảo Cầm Viên Sài Gòn

Chú Khải và chú Phương cho hươu nai ăn

Giữa trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh náo nhiệt, tấp nập, tồn tại một không gian xanh gần gũi với thiên nhiên – Thảo Cầm Viên. Đây là nơi bảo tồn đa dạng sinh vật, các loài quý hiếm. Bên cạnh những con thú khỏe mạnh, tuyệt đẹp là câu chuyện về những người chăm sóc chúng, những “cha mẹ nuôi” của muông thú nơi đây.

Thảo Cầm Viên đã được xây dựng hơn 150 năm, là nơi “cư trú” của nhiều loài động, thực vật phong phú, được xem như viện bảo tàng sinh vật học của thành phố. Động vật ở Thảo Cầm Viên Sài Gòn rất đa dạng với: voi, hổ, gấu, đười ươi, hà mã, sư tử, linh dương, hươu, nai, đà điểu, hồng hạc, rái cá, trăn, công.. Với muôn thú sinh động, cùng không gian xanh mát bóng cây, nhiều tiểu cảnh trang trí bắt mắt, Thảo Cầm Viên là một địa điểm thu hút nhiều du khách.

Muôn vẻ chuyện chăm thú

Trong khuôn viên Thảo Cầm Viên, một phần diện tích khá lớn được dành để nuôi hươu nai. Đi qua cây cầu dẫn tới cánh cổng hình lâu đài bắt mắt, du khách sẽ đặt chân đến khu thú móng vuốt. Đó là khu vực ta có thể bắt gặp các loài như hươu, nai, linh dương đầu bò. Hươu, nai có số lượng lớn trong Thảo Cầm Viên, lên tới hơn 100 con. Vì vậy diện tích khu này rất rộng, cách xây dựng lối đi bên trên các chuồng động vật khiến việc quan sát các loài thú dễ dàng hơn. Với số thú lớn như vậy, nhưng nhân viên chăm sóc cho hươu, nai chỉ có 3 người, đó là chú Khải, chú Phương và chú Cường.

Nơi cư trú của hơn 100 con hươu, nai rất rộng đẹp

Khi thăm thú bầy hươu, nai, tôi bắt gặp chú Khải đang đi kiểm tra khu vực. Chú Nguyễn Minh Khải, sinh năm 1973, là nhân viên thuộc tổ động vật, chuyên chăm sóc loài hươu, nai của Thảo Cầm Viên. Trò chuyện với tôi, chú cho biết đã làm công việc này 12 năm. Trải qua quãng thời gian hơn chục năm, gắn bó với Thảo Cầm Viên Sài Gòn, với bầy thú, chú như người “cha nuôi” của chúng vậy. Mỗi ngày, buổi sáng của chú bắt đầu với việc kiểm tra khu vực nuôi thú, cụ thể là kiểm tra hàng rào, ổ khóa,... Sau đó chú bắt tay vào vệ sinh nơi trú ngụ của bầy hươu nai. 8 giờ 30 sáng là thời điểm bữa ăn đầu trong ngày của chúng, thức ăn sáng chủ yếu là cỏ, ngoài ra có thêm rau muống,... Chú tiết lộ số cỏ này được mua từ Củ Chi. Tuy nhiên, sắp tới có thể nơi đó sẽ ngừng cung cấp cỏ. Chú Khải trầm ngâm, nếu trường hợp như vậy xảy ra thì sẽ rất khó khăn trong việc tìm nguồn cung cấp cỏ tươi cho thú.

Chú Khải chia sẻ về công việc chăm thú

Một ngày bầy thú ăn hai bữa, buổi trưa chúng ăn thiên về tinh bột, gồm chuối, khoai lang, cà rốt, cám… Có một số bữa, nhân viên sẽ bổ sung thêm vitamin cho chúng. “Thú ở đây ăn sang lắm” – chú Khải dí dỏm. Công việc nghe kể tưởng như đơn giản nhưng thực chất thì không, người chăm phải đảm bảo các con thú khỏe mạnh, không bị bệnh và tệ hơn là chết. Nếu phát hiện thú bệnh phải lập tức khám bác sĩ thú y và chích thuốc, trộn thuốc cho chúng ăn. Ở Thảo Cầm Viên cũng có bộ phận bác sĩ thú y để chăm sóc y tế cho các loài động vật một cách tốt nhất. Tuy nhiên, theo chú Khải, theo dõi kĩ thế nào thì vẫn có những con bệnh chết. Chú chia sẻ khi có con thú bị chết, chú buồn lắm, khóc nữa. Nói đoạn, chú cười: “Vì bị sếp la”. Câu nửa thật nửa đùa khiến tôi bật cười, dù vậy, là người chăm thú suốt bao nhiêu năm, tình cảm của chú dành cho chúng cũng không hề nhỏ.

Làm việc ở Thảo Cầm Viên không chỉ đơn thuần là chăm nom bầy thú, nhân viên còn cần có khả năng giao tiếp, đặc biệt là bằng tiếng Anh. Chú Khải cho hay ở Thảo Cầm Viên có câu lạc bộ Anh ngữ nhằm nâng cao vốn tiếng Anh cho nhân viên, nhờ vậy chú có thể giao tiếp tiếng Anh với du khách. Thường các du khách sẽ hỏi chú đường đi, chuồng của các loài, tên các loài,… Một điều thú vị là khi sinh hoạt ở câu lạc bộ Anh ngữ, chú Khải đã gặp người phụ nữ mà sau này kết thành vợ chồng. “Thảo Cầm Viên se duyên”, chú cười giòn.

12 năm gắn bó với nghề, chú Khải nắm được số lượng hươu, nai một cách cụ thể. Hiện nay, trong số hơn 100 con, nai chiếm 10 con, nai cà tông 43 con, hươu sáo 18 con, mang (còn gọi là mềnh) 19 con, linh dương đầu bò 8 con, hươu vàng khoảng 80 con.

Chú Khải đang chuẩn bị thức ăn cho đàn thú

“Lao động có ích thì mình phải tự hào”

Làm việc đã ngót nghét 12 năm, nhưng lương của chú Khải cũng chỉ tầm 7 triệu/ tháng. Với hoàn cảnh gia đình có 2 con nhỏ, số tiền lương trên khá thấp. Tâm sự với tôi, chú cho biết đã từng học Đại học Nông lâm, rồi học nghề dược, vi tính, vậy mà cái duyên với nghề chăm thú lại quấn lấy. Công việc ở đây khá nặng nhọc, như hằng ngày chú phải vác những bao cỏ hơn 10 ký để cho vào xe đẩy. Nhiều khi áo ướt đẫm mồ hôi, phải vào thay áo khác, được một lúc lại mồ hôi đầm đìa. Một phần vì thời tiết nắng nóng khiến việc trở nên mệt, cực hơn. Vì vậy, người làm việc chăm thú thường là các nhân viên nam.

Đến gần 2 giờ trưa, chú Khải và đồng nghiệp là chú Phương cho thú ăn bữa tiếp theo. Chú Phan Thành Phương, sinh năm 1961, đã làm việc trong Thảo Cầm Viên 15 năm. Chú Khải và chú Phương đều rất thân thiện, vui tính. Hai chú thuần thục cho thú ăn, động tác nhanh nhẹn, các khách tham quan háo hức quan sát. Hai chú đẩy xe đến đâu bầy thú theo đến đấy, vây quanh như những đứa con nhỏ. Vừa cho thú ăn, chú Phương vừa cất tiếng sang sảng: “nhỏ nhỏ ăn đi nhỏ nhỏ”, “nè lại đây cho miếng nè, bé nhỏ của anh”, “em ơi ăn miếng đi em yêu”,… Những câu nói hài hước, vui tai, tưởng như vô thưởng vô phạt nhưng lại biểu hiện sự gần gũi, thân thiết của người với thú. Nụ cười hiện hữu trên gương mặt những người chăm thú, với họ đây không chỉ là công việc mưu sinh mà còn là cái tâm, cái tình. Những con hươu, nai ngoan ngoãn ăn trọn mấy quả chuối trong tay chú Phương. Có người khách thích thú, nài chú cho lại để chụp hình, quay phim. Cảnh tượng cho bầy thú ăn rất vui và thú vị, mấy đứa trẻ hào hứng, tíu tít không ngừng: “mẹ ơi nhìn kìa…”, “con nai ăn dễ thương quá..”.

“Em ơi, em ăn miếng đi em yêu” – chú Phương dí dỏm

Thế nhưng ít ai biết, khi chìa bàn tay ra, ngón tay chú Phương bị thú cắn, trầy chảy máu. Đây là việc thường xảy ra, để gần với “bầy con”, đôi khi những người chăm thú chấp nhận nhiều rủi ro. Hươu, nai là loài được xem là khá hiền lành, ít gây nguy hiểm, nhưng ngay cả những con thú lành nhất cũng có lúc hung dữ. “Khi thú mới sinh con, chúng hung dữ lắm, để bảo vệ con. Đó là bản năng làm mẹ, bản năng thiêng liêng mà loài vật nào cũng có” – chú Khải trò chuyện. Khi nhắc đến “bản năng làm mẹ” của thú, giọng chú trầm xuống, người “cha nuôi” hiểu những “đứa con”, hiểu tâm tình của chúng với tấm lòng trân trọng.

Bằng giọng hài hước, chú Khải kể đã từng “đánh vật” với thú. Chúng không chỉ cắn, mà còn húc, đá. Một lần, khi hươu vàng mới sinh con, trông thấy chú, nó nhào vào cắn, chú phải vật lộn khổ sở. Không chỉ vậy, một lúc sau, nó kêu lên một tiếng réo gọi bầy đàn chạy tới, mà theo chú nói là “kêu đồng bọn”. Lúc đó chú chỉ biết bỏ chạy. Cuối cùng chú bị cắn rách áo, trầy da chảy máu. Chú Khải kể lại mà cười không thôi, dù nguy hiểm nhưng với chú, đó cũng là một kỉ niệm đáng nhớ.

Những con thú vây quanh “cha nuôi” chờ được ăn

Khi được hỏi công việc cực, lương không cao, có khi nào nản không, chú Phương kiên định: “Lao động có khổ thì cũng phải lao động, lao động có ích thì mình phải tự hào, chứ có gì mà than khổ”. Công việc dù vất vả, thậm chí có lúc nguy hiểm, nhưng những người như chú Khải, chú Phương vẫn âm thầm, chăm chỉ làm việc, là người “cha nuôi” của những con hươu, nai mà theo chú Phương, là những đứa con “bé bỏng”.

Thời nay, khi mà sừng, da thú là món hàng béo bở, những cây gỗ quý trăm năm bị săn lùng, một nơi như Thảo Cầm Viên rất đáng quý. Thảo Cầm Viên đã từng suýt bị di dời, nhưng người dân Thành phố Hồ Chí Minh cực lực phản đối, đây là một công trình quý giá, là một nét đặc biệt của thành phố. Nơi đây, những loài động, thực vật được bảo tồn, tình cảm giữa người với thú được nuôi dưỡng. Thảo Cầm Viên - “báu vật xanh” của thành phố và của Việt Nam, Nhà nước cần đầu tư, dành kinh phí để duy trì và phát triển hơn nữa. Những người chăm động, thực vật, với sự đóng góp của mình, cũng xứng đáng được quý trọng, được nhận đãi ngộ tốt hơn.

LAN VY

Chương trình nhận được Tài trợ vàng từ nhãn hàng Nước tăng lực NumberOne và các nhà tài trợ đồng hành gồm: Trường đào tạo mỹ thuật đa phương tiện Arena Multimedia và Trung tâm Anh ngữ ULI.

Các đơn vị Bảo trợ truyền thông cho chương trình gồm Kenh14.vn, báo Sinh viên Việt Nam, EBIV, YBOX, S Communications, FTUNEWS, FTU Zone, Fly Entertainment, STDT Communications, Truyền thông UEL và các đơn vị hỗ trợ truyền thông: REC Miền Nam, CLB Phóng Viên Trẻ (Nhà văn hóa Thanh Niên), CLB Phóng Viên Trẻ UFM (ĐH Tài chính - Marketing).

Hướng dẫn bình chọn:

Đối với thể loại phóng sự báo in: Xem chi tiết hướng dẫn bình chọn tại địa chỉ: http://tinyurl.com/ps-bao-in-2016