Truyền thông đã và đang định hướng giới trẻ đi theo một con đường như thế nào? Bản thân chúng ta hãy tự hỏi “Mình đã bao giờ là con rối của truyền thông hay chưa?”
Tôi muốn hỏi các bạn một câu “Bạn cảm nhận thế nào về cách sống của giới trẻ trên mạng xã hội cách đây 5 năm và bây giờ?”
- 5 năm trước liệu có nhiều vụ học sinh ẩu đả, đánh nhau ngay trong lớp học?
- 5 năm trước liệu có nhiều vụ giết cha giết mẹ vì không cho tiền chơi game?
- 5 năm trước liệu có nhiều vụ tình ái đại gia kiều nữ bị phanh phui trên mạng?
- 5 năm trước liệu có nhiều vụ các bạn nữ trẻ tuổi đăng ảnh nóng lên mạng để nổi tiếng?
- 5 năm trước liệu có những vụ giới trẻ a dua hưởng ứng nhiệt tình một tội phạm ấu dâm về nước mà được chào mừng như đi lưu diễn về?
Cái tôi muốn nói tới đây chính là sự định hướng dư luận của truyền thông ngày càng quá tốt đến nỗi báo chí nói gì các bạn cũng tin, các bạn cũng hưởng ứng một cách nhiệt tình mà không cần sàng lọc.
Phần 1: Giới trẻ “react” với truyền thông như thế nào trong năm qua?
Truyền thông và giới trẻ phản ứng với nhau
Năm vừa qua được xem là một đỉnh điểm của truyền thông khi báo chí, mạng xã hội liên tục được những cái tin “ngon lành” như Vụ án tình Mỹ - Nga (Cao Toàn Mỹ - Phương Nga), vụ việc lùm xùm Thúy Vi – Phan Thành, vụ việc Tân Hiệp Phát, vụ việc nước mắm Masan, vụ việc Ngọc Trinh và đại gia 72 tuổi, vụ việc Minh Béo và còn nhiều vụ việc nóng hổi khác.
Mỗi một vụ việc khi được đưa lên báo chí đều đã được định hướng sẵn những hình ảnh và suy nghĩ, cách tiếp nhận cho người đọc chính vì vậy mỗi một câu chuyện được đưa lên đều được người đọc hưởng ứng theo một cách giống nhau mà không biết truyền thông đang điều khiển mình. Ở phía người đọc trẻ các bạn tiếp nhận tin bài theo cách mà mọi người chung quanh tiếp nhận. “Văn hóa a dua” gần như thấm nhuần vào tư tưởng của mỗi người và họ dễ dãi với chính cách tiếp nhận của bản thân với truyền thông mà không đòi hỏi một sự chính xác hay chính thống nào.
A dua gần như là một thói quen của người Việt
Ví dụ về một vụ việc gần đây nhất là Minh Béo trở về nước sau 19 tháng bị giam ở Mĩ, những tin bài đầu tiên là “Diễn viên Minh Béo mãn hạn tù từ Mĩ trở về nước”, “Minh Béo vừa ra tù đã khoe ảnh như một ngôi sao”, “ Minh Béo kêu gọi sự tha thứ”…Điều quan trọng là dư luận chia làm hai luồng khác biệt, một bên kêu gọi sự tha thứ cho Minh Béo, một bên thì không đồng tình. Mọi người bị truyền thông dẫn dắt, hướng mọi người đi đúng con đường mà Minh Béo nhờ truyền thông nước nhà làm dùm. Sự tiếp nhận thông tin một cách quá dễ dãi khiến chúng ta thành trò cười cho truyền thông.
Trên các trang mạng, mọi người nhiệt tình hưởng ứng những nội dung đầu tiên về Minh Béo với lượt like và share khủng lên đến hàng nghìn like và hàng trăm share. Tất cả mọi người đều không biết mình đang vào con đường mà truyền thông đã định sẵn.
Ngày nay, việc tiếp cận với kho thông tin đại chúng rộng lớn là điều dễ dàng cho giới trẻ. Tuy nhiên, truyền thông cũng đã định hình một thế hệ người trẻ dị dạng. Đây là sự phát triển không cân bằng giữa vốn liếng tri thức và đời sống cảm xúc, tâm linh của giới trẻ.
Phần 2: Lỗi ở truyền thông hay Lỗi ở giới trẻ?
Lỗi của ai trong vấn đề truyền thông muôn thuở
Lỗi ở truyền thông hay lỗi ở giới trẻ? Chúng ta không thể phán xét và quy tội cho ai nhưng cái chúng ta nên đề cập đến đây là “có cung có cầu”, nếu giới trẻ không cần, truyền thông không làm.
Bản chất truyền thông là một sự đáp ứng nhu cầu cho xã hội trong lĩnh vực giải trí, tin tức và nó đang ngày càng len lỏi, xâm chiếm vào tận phòng ngủ của giới trẻ. Họ bị truyền thông cám dỗ bởi sự quyến rũ của cái tít “giật bắn mình khi đọc”, những thể loại tin tức câu view.
Từ khi truyền thông chào đời, nó dần thay đổi tâm lí của con người và tâm lí con người cũng dần tự thay đổi. Một khối lượng thông tin lớn được chuyển tải tức thời từng giây từng phút khiến người đọc không thể kiểm soát tin tức mà mình nhận được là đúng hay sai mà chỉ biết tiếp nhận chúng, khá hơn họ có thể đánh giá một số thông tin trong tin tức đó và loại bỏ những tin sai, tiếp nhận tin tốt. Vậy lỗi ở ai trong vấn đề này?
Truyền thông và con người, mối quan hệ cung cầu
Các phương tiện truyền thông mới đang mở ra một thế giới đa chiều trong đó các loại thông tin một chiều mang tính áp đặt không còn được chấp nhận nữa. Chính điều này dẫn đến sự khủng hoảng tâm lí của người dùng, ảnh hưởng trực tiếp đến lối sống, sinh hoạt hằng ngày của mọi người.
Việc tiếp nhận nhiều thông tin không đồng nghĩa với sự gia tăng vốn tri thức và các giá trị sống. Việc sử dụng truyền thông như thế nào không quan trọng, quan trọng ở khía cạnh bạn tiếp thu truyền thông như thế nào để phát triển kiến thức cá nhân. Ở thế giới kĩ thuật số, hãy là người sử dụng truyền thông nhạy bén, đừng để truyền thông “dắt mũi”, định hướng suy nghĩ của mình, đừng để lỗi phát triển từ bản thân chúng ta.
Mai Lan
Edu2Review – Cộng đồng đánh giá giáo dục hàng đầu Việt Nam
