Phần Lan là một nước phát triển theo hướng đổi mới, bằng chứng là giáo dục, kết quả đã cho thấy sự khác biệt rõ rệt.
Phần Lan thích hợp là một trong những quốc gia phát triển có biểu hiện tốt nhất theo Chương trình đánh giá các học sinh quốc tế (PISA), một công cụ quan trọng để đo lường các hệ thống giáo dục trên toàn thế giới.
Dù thứ hạng của Phần Lan đã tụt xuống hạng 12 trong bảng xếp hạng gần đây nhất của PISA, nhưng nó vẫn được đánh giá cao hơn th hạng của Mỹ, hạng 36.
Sau đây là những điều khác biệt mà Phần Lan đã làm – được cho là tốt hơn – so với Hoa Kỳ khi trong giáo dục:
1. Có những bài kiểm tra tiêu chuẩn
Phần Lan là quốc gia phát minh ra nhiều ứng dụng điện tử thành công nhất trên thế giới
Bật mí: trò chơi kinh điển Angry Bird có xuất phát từ đất nước này đấy!
Học sinh của Phần Lan chỉ làm một bài kiểm tra tiêu chuẩn duy nhất trong suốt quá trình học tiểu học và trung học.
Ngược lại, ở Mỹ, được dẫn dắt bởi lệnh Không-để-một-đứa trẻ-nào-bị-tụt-lại-phía-sau và Cốt-lõi-chung, yêu cầu những học sinh từ lớp 3 đến lớp 8 tham gia những bài kiểm tra tiêu chuẩn hàng năm, để theo dõi biểu hiện của chúng. Những nhà phê bình đã chỉ ra những bài kiểm tra định kỳ không hề làm cho người học thông minh hơn, mà thay vào đó tạo ra một môi trường “Dạy để thi” tại các trường học.
Karen Magee, chủ tịch hội giảng viên lớn nhất tại New York, đã quyết liệt thúc giục các bậc phụ huynh tẩy chay các bài kiểm tra gần đây.
Năm 2006, Phần Lan là quốc gia được đánh giá cao nhất dưa trên các thành tích về khoa học của học sinh
Những bài kiểm tra tại Phần Lan, được gọi là Kỳ thi tuyển sinh đại học quốc gia, diễn ra vào cuối năm trung học và được chấm bởi giáo viên, không phải máy tính, theo Pasi Sahlberg – một giáo sư và là nguyên bộ trưởng bộ giáo dục tại Phần Lan, đã giải thích cho tờ báo the Washington Post vào năm 2014. Bài kiểm tra vẫn có những chủ đề phức tạp và các vấn đề được tranh luận.
Bức ảnh vui châm biếm sự khác biệt giữa 2 nền giáo dục nổi tiếng thế giới
Sau đây là những câu hỏi điển hình, theo Sahlberg:
“Khi nào thì niềm vui, cuộc sống sung túc và khỏe mạnh là những khái niệm liên quan đến đạo đức?”
“Karl Marx và Friedrich Engels đã dự đoán cuộc cách mạng chủ nghĩa xã hội sẽ xảy ra đầu tiên tại Anh. Điều gì đã làm Marx và Engels khẳng định như vậy, và tại sao cuộc cách mạng chủ nghĩa xã hội xảy ra tại Nga?”
Sahlberg nói thêm trong tờ the Washington Post “Những học sinh thường xuyên được hỏi để chúng có khả năng đối mặt với những vấn đề về sự tiến hóa, thất nghiệp, ăn kiêng, các chủ đề chính trị, bạo lực, chiến tranh và đạo đức trong thể thao, thức ăn nhanh, tình dục, thuốc/ma túy và nhạc thị trường. Những vấn đề như thế mở rộng chủ đề và thường yêu cầu kiến thức và kỹ năng liên quan đến nhiều môn học.”
2. Có nhiều thời gian để vui chơi
Luật tại Phần Lan đã ban hành, cứ mỗi tiết học 45 phút, học sinh sẽ có 15 phút vui chơi
Học sinh tại Phần Lan dành khá ít thời gian cho bài tập về nhà, theo Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD). Một cuộc khảo sát vào năm 2014 về những đứa trẻ 15 tuổi trên khắp thế giới tổ chức bởi OECD đã chỉ ra rằng, trung bình những học sinh tại Phần Lan dành 2.8 giờ/tuần cho bài tập về nhà. Điều này tương phản một cách đáng chú ý đối với học sinh tại Mỹ, khi chúng dành đến 6.1 giờ/tuần cho việc này.
Phần Lan đánh giá cao giá trị của khoảng thời gian rãnh và vui chơi. Theo luật, giáo viên phải để học sinh có 15 phút giải lao trong mỗi tiết học kéo dài 45 phút.
Trong khi đó là một câu chuyện khác tại Mỹ, nơi những đứa trẻ có chưa đến 1 giờ giải lao mỗi ngày. “Sự thiếu hụt vui chơi” của những học sinh tại Mỹ có thể dẫn đến những vấn đề về sức khỏe thể chất và những nỗi lo âu đi kèm, nhà tâm lý học, giáo sư nghiên cứu Peter Gray đã viết.
3. Giáo dục đại học miễn phí
Khuôn viên trường Kiến trúc tại Phần Lan
Tại Phần Lan, không chỉ các chương trình giáo dục bậc Đại học (Cử nhân) được miễn học phí, mà những chương trình sau đại học như Thạc sỹ, Tiến sỹ cũng vậy. Trong khi tại Mỹ, nhiều sinh viên theo đuổi những mục tiêu học tập ở câp độ cao hơn phải đối mặt với nhiều món nợ phải tr. Và điều đó xảy ra tương tự với sinh viên nước ngoài. Còn tại Phần Lan, học phí được miễn cho bất cứ học viên nào được nhận vào một trường đại học, các khóa học ngắn hạn.
Điều này khác biệt đáng kể với nước Mỹ, nơi những món nợ trung bình của một sinh viên hiện nay đã chạm mức 30.000$, theo báo cáo năm 2014 của Institure for College Access and Success.
4. Đào tạo chất lượng cao
Tổng số giờ mà một giáo viên phải dành cho giảng dạy năm 2012 (OECD)
Tại Phần Lan, ngành giáo dục là một trong những nghề được kính trọng với đầu vào hạn hẹp, nhiều rào cản. Chỉ 1 trong số 10 học sinh nộp đơn cho chương trình đào tạo sư phạm được nhận, theo Trung tâm tiêu chuẩn giáo dục quốc tế (CIEB). Giáo viên tại Phần Lan được đối xử như những giáo sư tại các trường đại học, và họ dạy với thời lượng ít hơn so với giáo viên tại Mỹ, nhưng dành thời gian để cống hiến cho việc lên kế hoạch giảng dạy cho từng tiết học.
Họ cũng được trả lương cao hơn tại Phần Lan, trung bình một giáo viên tại Mỹ nhận 41.000$/năm, còn tại Phần Lan là 43.000$/năm, theo dữ liệu OECD. Và trong khi giáo viên tại Mỹ kiếm tiền ít hơn so với nhiều nước, OECD cũng khám phá ra được rằng họ cũng là những người làm việc nhiều giờ nhất trong tất cả.
Điều đó cũng dễ hiểu tại sao những giáo viên ở Mỹ - những người làm việc quá sức và nhận được rất ít sự đề cao – không hiệu suất như những giáo viên tại Phần Lan.
* Mỗi một lựa chọn sai lầm, lấy đi nhiều thứ của bạn. Vào cộng đồng đánh giá giáo dục Edu2Review mỗi ngày và cập nhật thông tin về các tổ chức giáo dục để có quyết định đúng.
Hồng Ngọc
Edu2Review - Cộng đồng đánh giá giáo dục hàng đầu Việt Nam
