Thành thạo ngoại ngữ và giao tiếp trôi chảy với người bản xứ là điều kiện tiên quyết để bạn trở thành một biên dịch giỏi. Tuy nhiên, công việc của một biên dịch viên giỏi không chỉ cần yếu tố ngoại ngữ mà còn rất nhiều kỹ năng khác. Dưới đây là những kỹ năng biên dịch quan trọng mà một người đang hay muốn theo đuổi nghề này cần trang bị.
Thành thạo ít nhất một ngoại ngữ
Kỹ năng ngoại ngữ chính là điều kiện tiên quyết của biên dịch viên. Bạn cần thành thạo ít nhất một ngoại ngữ nào đó như tiếng Anh, tiếng Trung, tiếng Pháp... Ngoài ra, bạn cũng cần am hiểu tường tận về ngôn ngữ nguồn (source language) và ngôn ngữ đích (target language). Ví dụ, bạn dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt thì ngôn ngữ nguồn ở đây là tiếng Anh, ngôn ngữ đích là tiếng Việt.
Thành thạo ít nhất 1 ngoại ngữ là kỹ năng biên dịch đầu tiên mà bạn cần có (Nguồn: primeable)
Cụ thể, biên dịch viên phải nắm vững các cấu trúc câu, từ vựng, văn phong, thành ngữ... trong ngôn ngữ đích để có thể diễn đạt một cách trôi chảy. Tìm hiểu về kiến thức văn hóa, phong tục tập quán hoặc các phương ngữ địa phương mà người bản xứ hay sử dụng cũng sẽ giúp biên dịch viên dễ dàng truyền tải thông điệp một cách tự nhiên. Nếu có cơ hội thì bạn hãy tự mình trải nghiệm thực tế ngay trên đất nước sử dụng ngôn ngữ đó. Khi chưa có cơ hội thì bạn có thể đọc nhiều, nghe nhiều, xem nhiều để tích lũy thêm kiến thức cho mình.
Điều quan trọng nhất là biên dịch viên phải luôn nâng cao, trau dồi kiến thức để có thể cập nhật, theo kịp quá trình vận động và phát triển của ngoại ngữ đó.
Am hiểu nhiều lĩnh vực
Với mỗi chuyên ngành, lĩnh vực thì ý nghĩa của ngôn từ sẽ khác nhau. Do vậy, am hiểu kiến thức ở nhiều lĩnh vực là yếu tố không thể thiếu để nâng cao kỹ năng biên dịch của mình. Có rất nhiều loại tài liệu thuộc các lĩnh vực mà biên dịch viên cần xử lý từ kinh tế, văn hóa, chính trị, xã hội, giáo dục... Trong đó, mỗi lĩnh vực lại chứa đựng rất nhiều chủ đề đa dạng. Vì vậy, bạn cần phải trang bị cho mình kiến thức và thông tin về nhiều lĩnh vực khác nhau.
Tuy nhiên, khi mới bắt đầu bạn nên nắm vững các kiến thức nền tảng sau đó tiếp tục tập trung tìm hiểu về một lĩnh vực nhất định để tạo thế mạnh riêng cho bản thân. Đồng thời, bạn cần phân tích và hiểu được ý tưởng của người viết để truyền tải thông điệp chính xác hơn.
Hãy trang bị cho mình kiến thức của nhiều lĩnh vực khác nhau (Nguồn: dissovel)
Kỹ năng tra cứu và sử dụng máy tính
Sự phát triển của công nghệ, internet đã giúp đời sống con người trở nên dễ dàng hơn. Thông thường, biên dịch viên luôn làm việc với máy tính từ gõ văn bản, tìm kiếm thông tin, trao đổi công việc... Do đó, nếu bạn sử dụng thành thạo máy tính thì công việc sẽ thuận lợi hơn rất nhiều. Không cần quá nhiều kỹ năng sâu, bạn chỉ cần khai thác các tiện ích tin học văn phòng như word, excel, sử dụng internet, quản lý dữ liệu và phần mềm hỗ trợ dịch thuật.
Trong quá trình thực hiện công việc biên dịch thì sẽ không tránh khỏi có những từ ngữ hoặc khái niệm mới mà bạn không biết. Vì vậy, biết cách tra cứu thông tin là một trong những kỹ năng biên dịch không thể thiếu. Thành thạo kỹ năng này có thể giúp bạn tiết kiệm thời gian và bổ sung kiến thức còn thiếu.
Thành thạo tiếng Việt
Đây là kỹ năng biên dịch quan trọng quyết định sự mạch lạc, logic và cách dùng từ chuẩn xác, sát nghĩa trong tài liệu. Bạn có thể hiểu hết tài liệu nhưng làm sao để truyền đạt được điều đó đến với người đọc đúng và đầy đủ nhất? Để diễn đạt một cách tốt nhất ngôn ngữ văn phong của một ngoại ngữ, thì biên dịch viên phải thành thạo tiếng Việt. Điều này nghĩa là bạn cần biết cách dùng từ và cấu trúc, thành ngữ của tiếng Việt để chuyển ngữ sát nghĩa nhất. Mặc dù vậy, không phải lúc nào dịch sát nghĩa cũng tốt, đôi khi bạn cần linh hoạt trong cách sử dụng tiếng Việt để để đưa ra cách diễn đạt ngắn gọn, dễ hiểu cho bản dịch.
Thành thạo tiếng Việt cũng là một trong những kỹ năng quan trọng của biên dịch viên (Nguồn: dailymercury)
Kỹ năng tư duy
Chỉ cần dịch sát nghĩa tài liệu thì có liên quan gì đến kỹ năng tư duy? Một biên dịch viên cần có kỹ năng tư duy để diễn tả đúng điều tác giả muốn nói (tư duy người dịch), diễn đạt dễ hiểu (tư duy người đọc) và phù hợp với nhu cầu thị trường (tư duy người bán). Để kết hợp được những yếu tố trên, bạn cần chú ý tới quan điểm và văn phong đặc trưng của tác giả. Bên cạnh đó, bạn hãy đặt mình vào vị trí của người đọc và trả lời cho những câu hỏi độc giả cần gì, thích văn phong như thế nào, điều đó có phù hợp không...
Biên dịch là công việc tập hợp rất nhiều kỹ năng từ năng lực ngoại ngữ, kiến thức chuyên môn, khả năng sử dụng máy tính hay tra cứu thông tin... Để hoàn thiện kỹ năng biên dịch và theo đuổi công việc này, bạn cần không ngừng nâng cao năng lực, kinh nghiệm và kỹ năng của bản thân. Chúc bạn thành công!
Thường Lạc (Tổng hợp)
