Bài viết được Cộng đồng đánh giá giáo dục Edu2Review trích dẫn từ tác giả David Ho, một doanh nhân dày dặn kinh nghiệm thương trường. David Ho giao tiếp thông thạo tiếng Anh – Trung – Việt và từng tiếp xúc làm việc với nhiều công ty đa quốc gia.
Bảng xếp hạng trung tâm
Tiếng Anh giao tiếp tại Việt Nam
Tiếng Việt còn chưa có giọng chuẩn, tại sao đòi hỏi tiếng Anh?
Ngày nay, tiếng Anh, tiếng Hoa, tiếng Nhật hay tiếng Hàn đã trở thành một trong số các ngoại ngữ phổ biến tại Việt Nam. Vì thế, rất nhiều bạn chọn một trong số ngoại ngữ đó để học tại các trung tâm ngoại ngữ hay thậm chí là học tại các trường đại học… Nhưng tại sao tôi lại khuyên bạn rằng hãy quên đi quan niệm “phát âm chuẩn” trong cái thói quen đầu tiên khi bạn học bất cứ ngoại ngữ nào?
Có nhiều trung tâm ngoại ngữ giới thiệu rằng: “nói chuyện giống giọng người Mỹ” hay là “phát âm chuẩn” và còn có nhiều bạn trẻ hay nói với chính người bạn của mình rằng: “Nè! Ông phát âm sai rồi đó” hay “Tôi phát âm nghe hay hơn ông”… Vậy, bạn làm điều đó để làm gì trong khi người bạn của mình nói tiếng Anh mình nghe vẫn hiểu?
Và câu hỏi đầu tiên tôi muốn hỏi bạn: "Như thế nào để gọi là “phát âm chuẩn”?".
Có lẽ, bạn sẽ nói: giống người nước ngoài như người Mỹ, người Anh, người Úc hoặc giống với dân tộc sử dụng ngôn ngữ đó là chuẩn.
Vâng, có lẽ bạn đúng.
Tự nhiên, tôi chợt nghĩ ra một chuyện. Nếu có 4 người đến từ Mỹ, Úc, Anh, Việt Nam và họ ngồi chung một bàn với nhau, vậy ai sẽ phát là người phát âm chuẩn khi họ nói tiếng Anh? Và người Việt Nam trong trường hợp này sẽ phát âm thế nào để hợp với họ?
Và câu hỏi thứ hai, "Vấn đề gì quan trọng nhất đối với bạn khi bạn học ngoại ngữ?".
Tôi nghĩ rằng có rất nhiều ý kiến sẽ đồng ý với tôi rằng: “Đó là giao tiếp”. Điều đó có nghĩa là sử dụng ngôn ngữ như công cụ giao tiếp để nói chuyện với người nước ngoài, làm cho họ hiểu những gì mình đang nói, cũng như mình hiểu những gì họ nói và kết thúc một thương vụ làm ăn nào đó.
Thật vậy, ngôn ngữ là phương tiện để giao tiếp, giúp bạn truyền đạt những gì bạn muốn nói đến người khác và đảm bảo rằng phải người nghe phải hiểu đúng những gì bạn nói. Đó là đúng về nội dung.
Họ sẽ cảm thấy hạnh phúc và tự tin hơn khi nói chuyện với bạn nếu họ hiểu chính xác bạn muốn nói gì và cũng chẳng quan tâm đến phát âm của bạn là đúng hay sai.
Để tôi kể cho bạn nghe về câu chuyện của tôi khi tôi làm việc cho một công ty Việt Nam có văn phòng đại diện tại Myanmar.
Người bạn của tôi tên Việt, anh ấy làm việc cho một công ty chuyên kinh doanh thép. Chúng tôi đã chấp nhận lời mời tham gia buổi tiệc của một người bạn của chúng tôi (anh ấy là người Myanmar). Khi chúng tôi say xưa nói về những thói quen của người Việt Nam, tôi có chút e dè khi nghe bạn tôi nói về văn hóa uống bia của người Việt.
Thật tình mà nói, Việt nói tiếng Anh rất tốt, đôi lúc phát âm giống như người nước ngoài nhưng chúng tôi chỉ hiểu khoảng 50% những gì anh ấy nói. Tuy nhiên, khi tôi nói về một số vấn đề tại Việt Nam thì họ đều hiểu 100% những gì tôi nói và chúng tôi chỉ nhìn nhau mà cười.
Ở một trường hợp khác, khi nhân viên kinh doanh của tôi sắp xếp một cuộc hẹn với một khách hàng tiềm năng vào hôm sau. Bạn biết không, tôi đã rất hào hứng với vị khách này vì họ có thể nói tiếng Anh. Ở Myanmar thời gian đó, để tìm một nhân viên sử dụng tốt ngoại ngữ rất đắt tiền. Họ chỉ có thể giao tiếp cơ bản với bạn, chủ yếu là thông qua phiên dịch. Nhưng nếu người phiên dịch của bạn cũng bận rộn thì làm thế nào đây?
Đó là lý do tại sao tôi cảm thấy hạnh phúc. Và rồi ngày mai cũng đã đến, tôi đã có mặt sớm hơn và chờ đợi họ. Mười phút sau, có hai người tiến tới tôi và một người con gái giới thiệu với tôi rằng: “Chào David, đây là giám đốc của công ty chúng tôi – ngài Thet”. Sau đó, chúng tôi đến một căn phòng khác. Tôi nhanh chóng giới thiệu về sản phẩm của công ty chúng tôi. Khoảng 5 phút sau trong khi tôi vẫn đang nói, ngài Thet ngắt lời: “Xin lỗi, David. Anh có thể lặp lại và nói chậm tí được không, tôi không giỏi tiếng Anh cho lắm”.
Tôi đã nghĩ rằng hình như mình đã sai trong cách tiếp cận và tôi nhớ lại tình huống tương tự đã xảy ra với bạn tôi trước đó, thế là tôi thay đổi ngay cách nói chuyện. May mắn thay, tôi đã nhận được cuộc hẹn khác để bàn về hợp đồng ngay sau đó từ vị giám đốc này.
Nếu tôi nói rằng: “Có nhiều người sống chung một đất nước, nhưng thỉnh thoảng họ không hiểu nhau khi dùng tiếng Anh để giao tiếp”, tôi nghĩ rằng sẽ có một vài ý kiến đồng ý và không đồng ý với tôi. Được rồi, tôi sẽ cho bạn biết tại sao.
Tôi nghĩ chắc chắn bạn biết đất nước Trung Quốc, một trong những quốc gia có diện tích rộng và dân số nhiều nhất trên thế giới, ở mỗi vùng họ thường sử dụng tiếng địa phương để giao tiếp với nhau.
Lấy ví dụ như Thượng Hải ở miền bắc và Quảng Đông ở miền nam. Bạn biết đó, ở Thượng Hải, họ thường sử dụng tiếng Thượng Hải để nói chuyện với nhau, cũng như ở Quảng Đông, họ chủ yếu dùng tiếng Quảng. Họ chỉ sử dụng tiếng phổ thông để nói chuyện với người từ nơi khác, không phải là người địa phương của họ. Nhưng thỉnh thoảng, người Thượng Hải vẫn không hiểu những gì người Quảng Đông nói, mặc dù họ đang sử dụng tiếng phổ thông để nói chuyện với nhau bởi vì cách phát âm và nói chuyện của họ khác nhau.
Tôi vẫn còn nhớ vào ngày đó năm 2013, khi tôi làm hướng dẫn cho một công ty du lịch và tiếp đón một đoàn đến từ Singapore. Tất cả có 10 người, một nửa là trẻ em, còn lại là lớn tuổi. Khi tôi đón họ ở sân bay Tân Sơn Nhất và trên đường trở về khách sạn, tôi đã giới thiệu một số điều về Thành phố Hồ Chí Minh, nhưng một số anh bạn trẻ tuổi nói với tôi rằng: “Xin lỗi David, anh nói chậm lại được không? Tôi chỉ hiểu một nửa những gì anh nói nãy giờ”.
Nhưng hầu hết những người già trên xe thì lại nói: “Không đâu, David nói rất rõ ràng tôi nghe được hết mà, giống như người Hoa nói tiếng Hoa vậy”. Ngay lúc đó, tôi hỏi mấy cụ già: “Xin lỗi, cụ nói gì vậy, tôi nghe không rõ”. Sau đó, có anh bạn trẻ nói với tôi: “Gì thế? Anh là hướng dẫn viên tiếng Hoa. Ông nội tôi nói rõ ràng như vậy mà anh nghe không hiểu sao? Anh có biết nói tiếng Hoa không đó?”
Vậy, vấn đề gì đã xảy ra? Có lẽ, thỉnh thoảng cách phát âm và nói chuyện của người già không giống với người trẻ tuổi, nhưng nếu họ cùng gia đình với nhau thì sẽ dễ dàng hiểu được những gì người còn lại nói.
Vì vậy, “Đừng chú tâm vào cách phát âm của bạn, người ta chỉ quan tâm đến bạn nói cái gì."
Hãy quên đi khái niệm phát âm chuẩn
Theo một nghiên cứu về thống kê xã hội cho đến năm 2014, có rất nhiều công ty của nước ngoài rót vốn đầu tư vào Việt Nam ở các lĩnh vực khác nhau. Tôi tin bạn sẽ vui vì điều này. Tôi còn nhớ, có một lần tôi có hẹn với chủ của một tiệm bánh để giới thiệu cũng như bán sản phẩm. Đó là lần đầu tiên tôi gặp ông ta mà ông đã nhận ra tôi đến từ Việt Nam. Ông ấy làm tôi rất ngạc nhiên. Vì sao ư?
Trong suốt quá trình nói chuyện để giới thiệu sản phẩm, thỉnh thoảng, tôi cảm thấy không tự tin lắm với vốn tiếng Anh của mình. Sau khi kết thúc việc giới thiệu, tôi nhanh chóng nói lời xin lỗi rằng nếu ông không hiểu lắm, tôi có thể giới thiệu một lần nữa.
Ngay lúc đó, ông ta nói: “Không cần đâu anh bạn trẻ à, tôi hiểu những gì anh nói mà, tôi nhìn được sự e dè trong đôi mắt anh trong lúc anh giới thiệu về sản phẩm của mình. Anh có biết không, tôi đã làm việc tại Việt Nam gần 10 năm cho một tập đoàn nước ngoài. Trong công ty tôi có nhiều nhân viên và đối tác là người Việt Nam, vì thế, tôi hiểu cách nói tiếng Anh của người Việt. Nên anh đừng bận tâm quá việc đó”.
Trong lúc tôi tìm hiểu nguyên nhân trên, tôi đột nhiên phát hiện ra một quy luật của tâm lý mà tôi gọi là: “Quy tắc tương đồng”. Nó có nghĩa là: trong một môi trường như nhau, khi bạn làm việc cùng nhau trong một thời gian dài, thỉnh thoảng bạn của bạn hoặc đối tác của bạn nói về một vấn đề nào đó. Không cần đợi họ kết thúc câu truyện họ đang kể, bạn đã có thể hiểu được họ muốn nói gì. Tôi đoán rằng có rất nhiều bạn sẽ đồng ý với tôi về điểm này.
Đó là lý do tại sao khi bạn làm việc với vị trí trợ lý giám đốc khoảng 2 năm, bạn có thể hiểu ý người sếp của bạn. Có khi bạn đã chuẩn bị sẵn sàng mọi thứ cho cuộc họp trước khi sếp của bạn nói: “Hãy chuẩn bị mọi tài liệu cho cuộc họp hôm nay”.
Vì thế, hãy quên đi việc phát âm chuẩn, tập trung vào giao tiếp để hiểu nhau nhé.
*Thông tin được cập nhật vào 09/2016.
Theo David Ho
Edu2Review - Cộng đồng đánh giá giáo dục hàng đầu Việt Nam
